2020 ҫултанпа Шупашкарти «Ҫеҫпӗл» кинотеатр» чарӑнӑва Ҫамрӑксен театрӗн ятне панӑ. Чӑвашла унта «Ҫеҫпӗл ячӗллӗ Ҫамрӑксен театрӗ» тесе ҫырнӑччӗ. Анчах хӑш-пӗр хастара ку килӗшмен.
«Ҫеҫпӗл ячӗллӗ» тени ҫеҫпӗл чечек тенӗ пек пулса тухать тесе каланӑ вӗсем. Ҫавӑнпа тӗрлӗ инстанцие, депутатсем патне ҫырупа тухма пуҫланӑ. Усси пулнӑ: халӗ чарӑну ҫине «Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Ҫамрӑксен театрӗ» тесе ҫырнӑ.
«Наконец-то! Тинех! Хотя и спустя почти 2 года, название остановки общественного транспорта в северо-западном районе столицы Чувашии - г. Чебоксары написали правильно <...> Наконец-то остановка будет называться правильно - Театр юного зрителя имени поэта Михаила Сеспеля, а не Театр имени подснежника, цветка...» - халӑх тетелӗнче ҫапла ҫырнӑ журналист тата ҫыравҫӑ Лидия Филиппова.
Иосиф Александрович Дмитриев ман асӑмра вӑхӑтӑн-вӑхӑтӑн, пурнӑҫри самантсемпе асра юлнӑ. Чи малтанах, эпӗ ӑна пӗрремӗш хут 1978-мӗш ҫулхи ҫулла Чӑваш академи драма театрӗнче курнине астӑватӑп. Эпир ун чух Мускаври М.С. Щепкин ячӗллӗ аслӑ театр училищине вӗренме кӗме пултарулӑх экзаменӗсем тытатпӑр. Пӗр ҫамрӑк ҫын театр картишӗнче темиҫе ачана сӑвӑ вулама пултарайманнишӗн вӑрҫсах тем калать. Ахӑртнех, вӑл комисси ларакан вырӑнтан тухса артист пулма вӗренме кӗрес текен ҫамрӑксене картишне тухсах ятлама шутланӑ пулас. Каярах конкурса хутшӑннӑ май, эпӗ вӑл ултӑ ҫул каярах Ленинградри театр, музыка тата кинематографи институтӗнчен вӗренсе тухса халь Мускаври ГИТИСра режиссер пулма вӗренме кӗнине пӗлтӗм.
Иосиф Дмитриев эпир Мускаври аслӑ театр институтӗнче вӗренме пуҫласан пӗрремӗш курса пирӗн пата пынӑччӗ. Пирӗнпе вӑл вӗрентӳ урокӗ пекки те ирттерсе пӑхнӑччӗ. Анчах эпир тин ҫеҫ вӗренме пуҫланӑскерсем, ӑна ӑнланса пӗтереймерӗмӗр курӑнать, вӑл пирӗн пата ҫӳреме пӑрахрӗ. Мускавра вӗреннӗ чух эпир кашни кунах тенӗ пек театрсене ҫӳренӗ, пире вӗрентекенсем уйрӑмах малтанхи курссенче ҫине тӑрсах ҫӳреттеретчӗҫ, тепӗр кун спектакль ҫинчен хамӑр шухӑшсене ыйтса пӗлетчӗҫ.
Кӗҫех Чӑваш чӗлхин кунӗ ҫитӗ. Ҫавна май ака уйӑхӗнче чӑвашла мультфильмӑн хӑтлавӗ иртӗ. Ҫапла пӗлтерет ЧР культура министрӗ Светлана Каликова.
Министр каланӑ тӑрӑх, чӑвашла мультфильмӑн икӗ серине Шупашкарти ӳнер училищипе пӗрле хатӗрленӗ. Вӑл «Асамат валли – парне» ятлӑ. Хӑтлав ака уйӑхӗн 19-мӗшӗнче иртӗ.
Ҫавӑн пекех Ҫамрӑксен театрӗнче ака уйӑхӗн 24-мӗшӗнче «Юмахри сӑнарсемпе пӗрле чӑвашла вӗренетпӗр» ятлӑ акци пулӗ. Унтах кил-тӗрӗшре усӑ курмалли чашӑк-тирӗк куравӗ иртӗ.
Пукане театрӗнче вара ака уйӑхӗн юлашки эрнинче чӑваш авторӗсен – Юхма Мишшин, Петӗр Хусанкайӑн, Ева Лисинӑн – хайлавӗсем тӑрӑх хатӗрленӗ спектакльсем лартӗҫ.
Гагарин урамӗнчи 14-мӗш ҫурт — чӑн-чӑн чӑваш сӑн-сӑпатлӑ кермен! 1997-мӗш ҫулта вӑл керментен Вырӑс драма театрне кӑларса яма пултарайман, ӗнтӗ, эпир! Чӑвашсем сӑпайлӑ халӑх! Трактор тӑвакансен культура керменӗнче ҫирӗм ҫул ытла тертленсе пурӑннӑ хыҫҫӑн Ҫеҫпӗл Мишши ячӗлле театр харпӑр-хӑй ҫуртлӑ пулса тӑма тивӗҫлӗ пулчӗ!
«Ҫеҫпӗл» кинотеатр пулнӑ керменне Вырӑс драма театрне куҫармалла пулнӑ ҫеҫ! Пирӗн ТЮЗ — хӑйӗн юратнӑ ҫуртӗнче ӗмӗрлӗхе тӗпленнӗ пулӗччӗ! Пирӗн мухтавлӑ В.И. Павлов, В.Н. Оринов, Пӑртта, Н.А. Дмитриев, Стас Владимиров, Сергей Павлов паллӑ юрӑҫсем, П.И. Чамжаева, С.Р. Савельева, Л.Ф. Красова, Музыкантова тата ытти артистсем — ҫав Гагарин урамӗнчи 14-мӗш ҫуртра выляма пуҫланӑ-ҫке!
Мускав проспекчӗн 33/9-мӗш ҫурчӗн икӗ сцена! Пӗри ачасем валли, тепри аслисем валли. Иккӗшӗ те вырӑс чӗлхиллӗ спектакльсене вылямашкӑн кирлӗ! Вырӑс драма театрӗ хӑйӗн пӗр ӗмӗрхи паллӑ кунне шӑп ҫавӑнта кӗтсе илтӗрччӗ!
Пирӗн Вырӑс театрӗ валли ҫӗнӗ ҫурт хӑпартсан та ытлашши пулмасть! Константинов ячӗллӗ Вырӑс драма театрӗ тӑрать Йошкар-Ола хулинче!
Кӑҫалхи ҫӗртме уйӑхӗн 22-мӗшӗнче Совет Союзӗ ҫӗршывӗ ҫине фашистла Германи ешкерӗ тапӑнса килни 80 ҫул ҫитет. Ҫак вӑрҫӑ нуши-асапне фронтри ҫапӑҫусенче тӳссе ирттерсе сыхланса юлнӑ ӑру паян кунран-кун сахалланса та сахалланса пырать, «вӑрҫӑ ачисен» ӑрӑвӗ те – халь чи аслӑ ҫынсем. Анчах вӑрҫӑ историйӗ пире паян та калаҫтарать, шутлаттарать, унпа ҫыхӑннӑ асап йӗрӗ паянхи кун та пирӗн пурнӑҫ асӗнче. Патшалӑх архивӗсенче ҫӗнӗ документсене алла тытса вулама май килнипе вӑрҫӑ историйӗпе ҫӗнӗрен ҫӗнӗ тӗпчев ӗҫӗсем ҫырӑнаҫҫӗ, вӑрҫӑ темипе ҫӗнӗ кинофильмсем ӳкерӗнеҫҫӗ, следопытсен ӗҫӗ-хӗлӗ вӑрҫӑра вилнӗ чылай салтак виллине йӗрлесе тупса ӑна тӑван ҫӗре илсе килсе пытарма пулӑшать, нумаях пулмасть вӑй илнӗ «Вилӗмсӗр полк» акци халӑха пӗрлештерсе кашни киле пырса ҫапнӑ вӑрҫӑ нуши ҫинчен калаҫтарать, театрсенче вӑрҫӑ темипе лартнӑ спектакльсем кун ҫути кураҫҫӗ. Пирӗн чӑваш литературинче те вӑрҫӑ темипе ҫырӑннӑ произведенисем чылай темелле. Салтак нуши-асапне тӳссе вӑрҫӑ витӗр тухнӑ чӑваш писателӗсемпе поэчӗсем хӑй вӑхӑтӗнче чылай произведени кун ҫути кӑтартнӑ.
Атӑл тӑрӑх Шупашкара хӑнасем килеҫҫӗ те: «Вот это здание с колоннами, видать, ваша филармония?», — тесе ыйтаҫҫӗ. «Ҫук ҫав», — хуравлатпӑр вырӑс чӗлхипе.
Хӗрлӗ лапамри 7-мӗш ҫуртра К.В. Иванов ячӗллӗ чӑваш драма театрӗ 1961-мӗш ҫултанпа ӗҫлет! Вӑл вырӑнтан ӑна 70-мӗш, 80-мӗш ҫулсенчех куҫармалла пулнӑ та ҫав!
Пирӗн энциклопединче театр керменӗ пирки «Хуламӑра пуҫарса яракан ҫуртӑмӑр» тесе ҫыраҫҫӗ (градообразующее)!!! Чӑннипех те, — мӗн тери мухтавлӑ-ҫке пирӗн театр!
90-мӗш ҫулсенче куҫарма майсем пурччӗ! 1994-мӗш ҫулхи кӑрлач уйӑхӗн 21-мӗш кунӗнче сумлӑ, илемлӗ йӑли-йӗркипеле Н.В. Федоров республикӑмӑрӑн ертӳҫи пулса тӑчӗ! (Ҫавӑн чухне Лев Пантелеймонович Кураков ҫӗнтерейменнишӗн ку таранччен те питӗ кулянатпӑр!) 1997-мӗш ҫулта Вырӑс драма театрӗ хӑйӗн ҫуртӗнчен пирӗн Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ театрне Трактор тӑвакансен культурӑ керменне хӑваласа ярать тейӗпӗр! Вӑл (Трактор тӑвакансен КК) текен керменте 1997-мӗш ҫултанпа икӗ чӑваш театрӗ пӗр-пӗрне пулӑшса ӗҫленӗ пулӗччӗҫ!
Н.В. Федоров ӗҫлеме тытӑнсан, ҫӗртме уйӑхӗн 24-мӗш кунӗ Чӑваш Республикин патшалӑх уявӗ пулса тӑнине пӗлсессӗнех вырӑс патши Шупашкарти кӳлемӗшре «Атӑлҫи ҫӑлкуҫӗсем», кайрантарах «Раҫҫей ҫӑлкуҫӗсем» ятлӑ ҫӗршыври фольклор фестивальне ирттерме ирӗк пачӗ!
Редакцирен: Тимофеев Владимир Николаевич пирӗн пата хӑйӗн черетлӗ чӗнӗвне ярса пачӗ. Эпир сире унпа паллаштаратпӑр.
Валерий Николаевич Яковлев чи чалтанах халӑхӑмӑр ҫинчен шухӑшлать пулӗ! Унӑн «Нарспи», «Кушар», «Кай-кай Ивана» спектакльсене ХХII-мӗш ӗмӗрте те ҫӑпатасемпех вылямалла пултӑр-ҫке!!!
Ку спектакльсене выляма пирӗн шӑпах Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ театр пур мар-и? Ак хайхи, В.Н. Яковлев, Ю.М. Владимиров тата Н.А. Сергеева режиссер Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ театрне ӗҫлеме уттарӗҫ! Е.В. Николаева опернӑйне е вырӑс драма театрне директор пулма тухса кайӗ! К.В. Иванов ячӗллӗ театрӑн тӗп режиссёрӗ В.Н.Оринов пулса тӑрӗ!
М.Н. Юхмашӑн чӑн-чӑн савӑнӑҫ! Унӑн спектаклӗсене драма театрӗнче нихӑҫан та выляман!
Опернӑйӗнче ачашланса пурӑнакан В.Л. Клементьевне чӑваш театрӗн директорне лартас! Ҫамрӑксен театрӗнчен вырӑс чӗлхиллӗ спектакльсенче выляс кӑмӑллӑ артистсене вырӑс театрне куҫарас! Урӑх ҫул ҫук!
Чӑваш этемӗ вырӑс чӗлхиллӗ рольсене выляс тени ирсӗрлӗх! Чӑваш чӗлхине юратманнине пӗлтерет анчах!
Редакцирен: Владимир Николаевич Тимофеев редакцине хӑйӗн черетлӗ чӗнӗвне ярса пачӗ (яланхи пекех, кнопкӑллӑ телефонпа усӑ курса, чӑвашла саспаллисене нушаланса пичетлесе...). Унта вӑл тӗп хулари театрсен ертӳҫӗ пуканӗсене кам-кам йышӑнма тивӗҫли пирки ҫырать, ҫамрӑксен театрне чӑвашлатмалли пирки. Эпир ӑна пичете хатӗрлерӗмӗр, кӑшт орфографи енчен юсарӑмӑр.
Унӑн чӗнӗвне пичетленӗ май, палӑртас килет. Ытти МИХсенчи пекех, пӗр-пӗр чӗнӗве пичетлени пирӗн редакци унпа килӗшнине е килӗшменнине пӗлтермест. Пирӗн тивӗҫ — пичетлесси, ҫын шухӑшне сирӗн пата ҫитересси.
Вырӑс ҫынни В.А. Фошин малтан Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗн директорӗ, кайран культура министрӗн ҫумӗ пулса ӗҫленипеле Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗнче вӑй хунӑ Е.В. Николаева Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ театрӑн директорӗ пулса тӑчӗ.
Ӗҫлеме вӑл маттур ӗҫлет. Анчах, чӑваш чӗлхине юратакан ҫын мар вӑл! Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗн директорӗ пулса тӑтӑр вӑл!
Чӑваш наци конгресӗн паллӑ ӗҫченӗ, мухтавлӑ юрӑҫ В.
Шупашкарта тепӗр фонтан тума палӑртнӑ. Вӑл унччен «Ҫеҫпӗл» кинотеатр пулнӑ ҫурт умӗнче пулӗ. Халӗ унта Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗ вырнаҫнӑ.
Фонтан унта унччен те пулнӑ-ха, халӗ вара ӑна ҫӗнетесшӗн. Ҫамрӑксен театрӗн директорӗ Елена Николаева пӗлтернӗ тӑрӑх, театр умӗнче Кадет корпусӗ умӗнчи пекех илемлӗ хальхи йышши светодиодлӑ фонтан пулӗ.
Аса илтерер: Ҫамрӑксен театрӗ ку ҫурта 2016 ҫулта куҫнӑ. Пӗлтӗр «Культура» наци проекчӗпе килӗшӳллӗн унта тӗплӗ юсав ирттернӗ. Халӗ вара театр умӗнчи лапама хӑтлӑлатмалла тата илемлетмелле. Кун валли 10 миллион ытла тенкӗ уйӑрнӑ.
Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗн ятне икӗ чӗлхепе ҫырса хунӑ. Кун пирки пире Валерий Туркай сӑвӑҫ пӗлтерчӗ. Асаилтеретпӗр, унччен маларах, театр ҫуртне ҫӗнетнӗ май, ятне вырӑсла кӑна ҫырнӑччӗ. Театр ертӳҫи Елена Николаева пире пӗлтернӗ тӑрӑх икӗ чӗлхепе ҫырса хума малтанах шут тытнӑ пулнӑ. Халӑх хушшинче шӑв-шав ҫӗкленнине пула театр ятне икӗ чӗлхепе халех ҫырса хунӑ.
Ҫак кунсенче театрта ҫамрӑксен театрӗсен пӗтӗм Раҫҫейри «Атӑл юмахӗ» фестивалӗ иртет. Унта ҫӗршыври тӗрлӗ тӑрӑхсенчи театрсем хӑйсен пултарулӑхӗпе савӑнтараҫҫӗ. Паян, сӑмахран, 18 сехет ҫурӑра эсир Ӗпхӳри «Нур» тутар патшалӑх театрӗ лартнӑ «Живи на солнечной стороне» (чӑв. Хӗвел ҫӳтипе савӑн) спектакльпе паллашма пултаратӑр.
Унсӑр пуҫне, чӳкӗн 22-мӗшӗнче 14 сехетре пирӗн паллӑ поэтӑмӑра Ҫеҫпӗл Мишшин юбилейне халалласа кунта тӗп уяв иртмелле. Унта Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ преми лауриачӗсене чыслӗҫ, уява чаплӑ хӑнасем те хутшӑнӗҫ.
+0.3 °C